Noord-Roemenië

Als we vanuit Bardejov naar het zuiden rijden en Slowakije verlaten, komen we eerst in Hongarije. Niet een land waar we lang willen verblijven sinds Orban daar aan de macht is. 

We hebben het niet zo begrepen op landen waar door machthebbers getornd wordt aan principes als journalistieke vrijheid en onafhankelijke benoemingen van rechters.

Eigenlijk ben ik van mening dat er binnen de EU een soort Tien Geboden moeten gelden waarin dat soort zaken zijn opgenomen. En wil je je als land daar niet aan houden, jammer dan. Maar dan ook geen EU-lidmaatschap. Ik denk dat zoiets een hoop trammelant voorkomt.

Buiten dat vind ik Orban goed passen in een rijtje met Trump, Poetin en Erdogan. Niet mijn grootste vrienden. Althans, zeker niet goed genoeg om ze speciaal te gaan opzoeken. Dus Hongarije, daar rijden we vlot doorheen. Soort Ardennenlandschap met opvallend veel aandacht voor bloemen langs de weg. Dat oogt wel vriendelijk.

Maar dan doemt Roemenië op. Dorine heeft ruim over de grens een camping opgezocht die wordt gerund door een Fransman met zijn Roemeense vrouw. Pierre en Camelia.

Hoe kom je als Fransoos nou in dit land terecht om een camping te runnen? Ach ja, die Liebe, die Liebe ..... Het geeft ons in ieder geval het vertrouwen dat het sanitair een beetje goed is geregeld. En dat blijkt ook te kloppen.

We hebben een plezierige plaats op een boomgaard.

De pruimen vallen ons letterlijk om de oren.

Ook scharrelen hier op ons terreintje een ruim dozijn kippen rond. Dat voelt heel vertrouwd. Alsof ik in mijn eigen tuin in Breda loop. Ik zou ze bijna gaan missen .....

De streek hier heet Maramures.

Rijk is het hier niet. Een beetje rommelig ook. Maar de mensen hebben hun huizen allemaal wel redelijk goed voor elkaar. We zien ook veel tuintjes met bloemen.

De locale economie drijft op landbouw en houtkap. Hout speelt dan ook in alles een belangrijke rol. En je komt ook overal enorme houtstapels tegen.

Stadspoorten, deuren, tuinpoorten, alles is van hout. Het is dan ook niet verwonderlijk dat houtbewerking de belangrijkste kunstvorm is hier. Je ziet overal houtsnijwerk.

Ook zien we hele straten met houten huizen die mooi gedecoreerd zijn.

Van vroeger uit zijn ook de kerken hier van hout. Elk dorp heeft zo zijn historisch houten kerkje  -  meestal uit rond 1400  -  waar dan weer een moderne kerk tegenaan gebouwd is,

want het oude kerkje voldoet niet meer. Te klein. 

Te klein? Ja, te klein! Want de bevolking hier is zwaar gelovig. Orthodox, dat wel. De kerken puilen zondags bij de mis helemaal uit. Men noemt de voorganger / priester / dominee hier de "Pope". Tja, bij de orthodoxen kun je het dus gemakkelijk tot paus schoppen.

Geen wonder dat elk dorp zijn eigen paus kent. En bovendien mag die nog trouwen ook. Ideale baan dus. Geen enkel priestertekort. Kan de Rooms Katholieke kerk nog een puntje aan zuigen. Want die hebben met hun tegennatuurlijke celibaatsregels het priesterbestand volkomen uitgedund.

Als we hier gaan eten in een restaurant dat in de bossen ligt  -  10 minuten lopen van de bewoonde wereld vandaan, over een dijkje waar koeien grazen,

en bospaden  -  blijkt dat in eerste instantie niet te kunnen. Want het restaurant heeft een grote partij aangenomen. Er is in het dorp een kind gedoopt, en dat wordt groots gevierd. Diner voor pak hem beet 40 mensen. Muziek. Dansen. Iedereen op zijn zondags gekleed.

En sketches. Sketches? Ja, sketches! Er komen op een gegeven moment drie feeën op, om het kind alle goeds in het leven toe te wensen.

Dat zou zo klaar zijn, ware het niet dat er ook een Heks haar entree maakt. En die heeft natuurlijk met dat kind allerlei kwaads in d'r zin.

Uiteindelijk wil ze de baby meenemen. Maar dan posteert de Hunk van het gezelschap zich vierkant voor het kind, en wordt de strijd op de spits gedreven. Wie gaat dit winnen? De Heks met haar toverspreuken of de Hunk met de spierballen? Het eindigt in een compromis: De Heks wil de baby wel achter laten als de Hunk maar met haar meegaat. Ach ja, die Liebe, die Liebe ..... Oftewel liefde overwint alles! Zelfs bij heksen!

We hebben dit allemaal kunnen zien omdat we uiteindelijk toch mochten blijven eten. Als we maar genoegen namen met een plaatsje achteraf, en we bereid waren om met de pot mee te eten. Dat waren we, want we hadden ook geen alternatief. Een goed bord eten, inclusief pruimenlikeur van het huis, frisdrank, en koffie toe kostte ons nog geen twintig euro. Nee, duur is het hier bepaald niet.

Maar goed, al dit spektakel maakt wél duidelijk hoe diep het geloof ingeworteld zit in de samenleving hier. En dat blijkt ook nog uit wat anders. De kerken  -  en met name vooral ook de houten  -  worden aangekleed door de gemeenschap. Het hout wordt bewerkt door de houtbewerkers, de kunstschilders brengen al eeuwen lang schilderwerken aan, en de huisvrouwen borduren de kanten kerkkleden en de kasuifels. Dat brengt natuurlijk wel een bijzondere verknochtheid met zich mee.

De schatbewaarster heeft een heel grote sleutel. 

Als dank voor hun bijdragen mogen de vrouwen tijdens de mis ook in de kerk aanwezig zijn. Weliswaar in de tweede hal, achter de ruimte waar de mannen komen, maar toch .....

Wij kunnen daar nou wel vreemd naar kijken, maar feitelijk liggen ze hier wat dat betreft slechts 60 jaar achter op ons. Ik herinner me ook van vroeger dat de mannen rechts in de kerk zaten en de vrouwen links. Okay, dat is weliswaar in dezelfde ruimte, maar dat is slechts een subtiel onderscheid.

En dat had trouwens ook wel wat. Want hoe kwam je als puber vroeger zo'n hele mis door? Precies, door naar al die vrouwen te kijken. Want op het altaar gebeurde er niks. En je moet je ogen toch ergens laten .....

Verder is ook de zondag hier een speciale dag. Iedereen naar de kerk, en voor die gelegenheid trekt moeders haar mooiste jurk aan en haalt vaders zijn mooiste kleding uit de kast. Vaak is de zondagse kleding hier ook folkloristisch van aard.

Na de mis wordt er op het kerkplein per familie nog een kwartiertje nagekletst over de preek, waarna er wordt besloten bij wie er pruimenlikeur gedronken wordt. Net zoals bij ons vroeger. Alleen betrof het bij ons geen pruimenlikeur, maar een citroentje met suiker. What's the difference?

Nog even over de houten kerkjes. Die zijn nog steeds in gebruik. Op twee momenten in het jaar. De hoogtijdagen van het orthodoxe geloof. Kerstmis, raden we. Maar nee, mis. Pasen en Maria-ten-hemel-opneming.

Wij staan weer voor raadsels. Waarom is Maria-ten-hemel-opneming zo'n belangrijk feest? En hoe kreeg ze überhaupt voor elkaar om in die tijd naar de hemel te vliegen? Of zou het toch gezichtsbedrog zijn geweest? Een illusie? 

Ik vraag me af hoe Hans Klok dit geregeld zou hebben. Waarschijnlijk zou die Helium onder Maria's rok gepompt hebben. En hup, daar gaat ze ..... Maar gevaarlijk lijkt me dat wel. Zo zonder stuur, zonder rem, zonder bel. En ook nog zonder hoogtemeter.

Zou je tegenwoordig in Nerland geen vergunning meer voor krijgen. Maar daarom heeft ze die truc natuurlijk ook niet in Nederland uitgehaald. Maar in het huidige Israel. Of Palestina. Nou ja, daar vliegen wel vaker mensen door de lucht. Ook zonder Hans Klok .....

Nog weer even terug naar de oude houten kerkjes. Sommige hebben behalve het kruis ook een Turkse halve maan in de top. Dat was omdat de Turken in de geschiedenis af en toe pogingen deden om Roemenië in te lijven. En met de halve maan in top hoopten de gelovigen dan te bereiken dat ze als vrienden gezien werden, zodat de kerk gespaard werd van vernielzucht.

De moderne kerken blinken allemaal in de zon. De torenspitsen zijn bijna allemaal zilverwit van kleur. Dat blijkt zink te zijn. Waarom dat zo mooi zilverkleurig blijft is mij een raadsel. Maar het staat wel mooi. Waarschijnlijk kan men dan ook vanuit de hemel die kerkdaken goed onderscheen. En je weet maar nooit hoe dat in het hiernamaals weer van pas kan komen .....

Bij deze innige samenhang van het dorpsleven met de orthodoxe kerk past natuurlijk ook een derde poot heel goed. Want de kerk houdt er wel van als er veel kinderen komen.